De kolenwasserij en kolenzeverij van Black-Cokes: een mysterieuze, met kolenstof bedekte site, vol historie, sfeer en indrukwekkende beelden. Dat is samengevat het verhaal van de ontdekking van Black-cokes.
De dagen voorafgaand aan mijn bezoek aan de kolenwasserij zijn uitzonderlijk warm en drukkend. De zwoele lucht hangt zwaar in de omgeving, maar de nieuwsgierigheid naar de indrukwekkende site maakt de keuze makkelijk: ik besluit al vroeg in de ochtend op pad te gaan, voordat de hitte nog verder opstijgt. Na wat speurwerk vind ik eindelijk de ingang: een smalle trap die me naar het juiste verdiep leidt. Alle andere toegangen zijn zorgvuldig afgesloten, zodat ongewenste nieuwsgierigen geen kans krijgen om zich een weg naar binnen te banen.
De kolenwasserij zelf is volop in restauratie. Vooral de benedenverdieping, waar de grote hal en de lift naar de ondergrondse mijnen zich bevinden, wordt intensief opgeknapt. De rest van de site is echter grotendeels onaangeroerd, bedolven onder een dikke laag kolenstof die alles lijkt te omhullen. Het is een surrealistische ervaring, alsof ik door een vergeten wereld wandel. Maar voorzichtig moet ik zijn; op sommige plekken zijn de ijzeren vloerplaten in een erbarmelijke staat en dreigen ze door te buigen onder het gewicht van mijn stappen. Het is moeilijk te zien, doordat de dikke laag kolenstof alles in een grijze waas hulde.
Met iedere hoek die ik inspecteer, groeit mijn beeldarchief. Het gedempte licht, dat door de smalle ramen naar binnen valt, geeft de plek een mysterieuze sfeer. Na negen uur klimmen, verkennen en fotograferen begint de vermoeidheid zijn tol te eisen, maar de voldoening van de ervaring overtreft alles. Met een indrukwekkend arsenaal aan foto’s en herinneringen keer ik huiswaarts, een ervaring rijker, en vol ontzag voor de historie die deze kolos uitstraalt.
Een prachtige kolenwasserij met monolithische industriële architectuur | Black Cokes
De kolenwasserij en kolenzeverij van Black-Cokes. De voormalige mijnsite is een indrukwekkend monument van industrieel erfgoed. Sinds 1994 staat het gebouw onder bescherming van de Vlaamse regering en maakt het deel uit van het Vlaams Mijnmuseum. Het wordt erkend als een belangrijk ankerpunt in het Europese netwerk van de Route van Industrieel Erfgoed (ERIH), met een bijzondere plaats binnen het Kempische mijnpatrimonium. Dit monument is een van de laatste en grootste overgebleven getuigen van de Belgische bovengrondse mijnbouwactiviteiten.
De bovengrondse activiteiten van de mijn richtten zich op het scheiden van de gedolven Kempische kolen van het steenpuin. Dit proces vond plaats in de kolenwasserij en kolenzeverij, die in 1924 in gebruik werd genomen, twee jaar na de opening van de mijn. De wasserij onderging diverse uitbreidingen, zodat de capaciteit uiteindelijk opliep tot 7.500 ton per dag – twintig keer de capaciteit van de wasserij van de Luikse mijn van Blegny-Trembleur. De kolenwasserij was daarmee een essentiële schakel in de mijnbouwprocessen.
Toen de mijn in 1989 haar deuren sloot, dreigde het gebouw te worden gesloopt. De grootte van de kolenwasserij, het gewicht van de herbruikbare metalen en de moeilijkheid om een geschikte herbestemming te vinden, maakten het een kwetsbaar monument. In West-Europa zijn nog maar enkele goed bewaarde kolenwasserijen te vinden. Gelukkig werd de kolenwasserij uiteindelijk een belangrijk erfgoedmonument en kreeg het in 1994 de bescherming van de Vlaamse regering, een besluit dat werd genomen door minister Johan Sauwens.
In 2010 werd er zelfs 1,38 miljoen euro aan subsidies vrijgemaakt voor de restauratie van de wasserij. Deze restauratie was onderdeel van de verdere ontwikkeling van het Vlaams Mijnmuseum. Sindsdien is de site een belangrijke trekpleister binnen het netwerk van het ERIH.
Het behoud van de kolenwasserij werd meermaals bedreigd, bijvoorbeeld in 2013, toen de eigenaar opnieuw plannen had voor sloop. Dit leidde tot internationale protesten van erfgoedverenigingen. Uiteindelijk besloot de Vlaamse regering niet alleen de bescherming van het gebouw te handhaven, maar zelfs middelen vrij te maken voor een grondige restauratie, met 15,9 miljoen euro voor de renovatie. Deze beslissing werd genomen na uitgebreid overleg en heeft het monument voor de toekomst veiliggesteld.
Toch bleef het een juridische uitdaging. In 2017 werd een vergunning aangevraagd voor de sloop van een deel van de wasserij, maar na bezwaar werd de vergunning verworpen door de Raad van Vergunningsbetwistingen, aangezien het gebouw als beschermd monument werd beschouwd. Dit leidde opnieuw tot veel protesten, waaronder uit het buitenland, tegen pogingen om de bescherming te verminderen.
De kolenwasserij en kolenzeverij van Black Cokes in de regio behoort, samen met andere mijnsites in Duitsland en België, tot de zeldzame overblijfselen van industrieel erfgoed binnen het ERIH-netwerk. De sites van Zollverein (Essen) en Blegny in Wallonië zijn al opgenomen op de UNESCO-Werelderfgoedlijst. Na de geplande restauratie zal ook deze kolenwasserij hoogstwaarschijnlijk een integraal onderdeel van het Vlaams Mijnmuseum worden.
De kolenwasserij is een opvallend voorbeeld van monolithische industriële architectuur. Het tien verdiepingen tellende gebouw is opgetrokken in metaalvakwerk en beschikt over gevels die bestaan uit glaswerk, afgewisseld door bakstenen traveeën. Het gebouw staat op een staketsel, waaronder treinsporen lopen voor het laden van de kolen. Deze architectonische kenmerken benadrukken de enorme schaal en industriële werking van de site.
Via deze link vindt je enkele beelden die worden aangeboden als artwork. Zoals altijd kan je elke beeld bestellen op verschillende materialen als 'werk aan de muur' via de contact pagina.
This website uses cookies. By continuing to use this site, you accept our use of cookies.
